Жалпы эле жакындарыбыздын, алардын ичинде балдардын жүрөгүнө барчу жолду кантип тапсак экен? Чиеленишкен татаал мамилелердин себеби эмнеде? Деги кимибиз сүйүүнүн кайсы тилинде сүйлөп жатабыз? Дегеним ар бирибиздин сүйүү тилибиз болот экен. Эмесе, кезектеги берүүдө ушул тууралуу сөз кылмакчыбыз.

Үй-бүлөдө ѳз балдары менен тил табыша албаган ата-энелер аз эмес. Жерден боорун көтөрө элек жатып, ата-энеге моюн толгоп, өз билгенин кылгысы келген, кежир балдарды кантебиз? Эмесе бул берүү өз балдарынын тилин таба албай, бушайман болгон энелерге арналат.

Ар бир кесип ардактуу. А бирок адам келечекте өзү сүйүп иштей турган кесипке ээ болсо, бул эки эсе ардактуу болору анык. Абитуриент балдарыбыз кайсы окууга тапшырып, кандай кесипке ээ болуу керектиги тууралуу баш катырып жаткан чакта, бүгүнкү берүүбүздүү дал ушул кесип тандоо темасына арнамакчыбыз.

Балдар арасындагы кылмыштуулук азыркы коомдун эң коркунучтуу жана көйгөйлүү маселеси. Акыркы мезгилде жаштар арасындагы кылмыштуулук барган сайын күч алууда. Кезектеги берүүдө мына ушул көйгөй тууралуу ой бөлүшөбүз. Биздин толкунга кошулуңуздар.

Кызы бардын назы бар. Кыргыз эли кыз баланы өзгөчө сыйлап, аздектеп мамиле кылган. Аны үйгө көрк берген гүлдөй назик тутуп, бапестеп асырашкан. Аны менен катар кыз баланын тарбиясына олуттуу мамиле кылышкан. Бул жолку берүүдө кыз баланын тарбиясы тууралуу сөз кылмакчыбыз.

Жакшы аял Жараткандын үй-бүлөгө берген эң кымбат белеги. Үй-бүлөсүн БАКТЫГА бөлөөнү көздөгөн жакшы эне кандай сыпаттарга ээ болууга тийиш? Кезектеги берүүбүз ушул тууралуу.

Эне болуу артыкчылыкпы же жоопкерчиликпи? Энеге кандай жоопкерчилик жүктөлгөн? Ал эми кандай артыкчылык берилген? Биз аны канчалык түшүнөбүз? Келиңиздер, ушул тууралуу ой бөлүшөлү...

1-июнь - Балдарды коргоонун эл аралык күнү. Балдар толук кандуу корголушу үчүн, ар бир эне, ар бир ата, ар бир жаран билиши керек болгон юридикалык документтер менен бүгүнкү берүүдө тааныша аласыздар.

Балдар менен кээ бир маселелер тууралуу сүйлөшүү кыйын. Андай маселерге наркомания, аракечтик, жыныстык жашоого байланышкан суроолор, көйгөйлөр кирет. Канткенде булар тууралуу балдарыбыз менен биргеликте ой жүгүртө алабыз? Бул берүүнүн алкагында наркомания маселесине токтолобуз. Биз менен бирге болуңуздар!

Балдардын тарбиясы өтө кеңири тема. Тарбия үй-бүлөдөн башталат дегендей, балдарыбызды канткенде тарбиялуу балдардан кылып өстүрө алабыз. Ар бир эненин жүрөк учунда турган ушул маселени бүгүнкү берүүдө сиздер менен бирге талкуулайбыз.

Азыркы муундун балдары мурунку муундагы балдардан айырмаланабы? Кандай жагынан? Азыркы балдарга мүнөздүү жалпы көйгөйлөр кайсылар? Алар менен кантип күрөшүп, ал көйгөйлөрдөн кантип чыгууга болот? Кезектеги берүүбүздө азыр дээрлик ар бир үй-бүлөнүн көйгөйү болгон маселер тууралуу сөз кылмакчыбыз. Биз менен бирге болуңуздар

Балдар жашоонун гүлү, сүйүүнүн жемиши. Балдар жөнүндө не деген гана таттуу сөздөр айтылбаган! Бүгүнкү берүүдө балдар тууралуу таттуу ой, таттуу сезимдерге чөмүлөбүз.

Дароо эле: "Баланы эркелетпегенде кимди эркелетмек элем?" деген ойду жаратышы мүмкүн бүгүнкү берүү... Бирок баланын эркелиги эмнеден келип чыгары, эмнеге алып барары тууралуу азын оолак сөз козгосок ашыкча болбос. Андыктан, баланын эркелиги тууралуу ойлорду ортого салалы.

Балдар кимди авторитет тутат? Балдар өмүр бою ата-энесин авторитет тутушу үчүн, алар менен болгон мамиле кандай болушу керек? Кандай себептерден улам бала ата-эненин кадыр-баркына баш ийбей калат? Келиңиз ойлорду ортого салалы.

Адам баласына дос күтүү, досторуна тартылуу мүнөздүү нерсе. Досу жок адам болбойт. Балдар да дал ошондой. Бирок достун таасири башка маселе. Баланы досторунун терс таасиринен кантип коргоо керек? Келиңиздер, ушул тууралуу ой бөлүшөлү.

Баланын өзүмчүлдүгү. Меники! Мага! Мен! Бул сөздөрдү балаңыздын лексиконунан көп эле угуп калаттырсыз? Бул дегеле ар бир адамда кездешчү өзүмчүлдүктүн белгиси. Эмесе, бүгүнкү берүүбүздө дал ушул тууралуу сөз кылабыз.

Балаңыздин лидер болушун каалайсызбы? Ага лидерлик сапаттар сөзсүз керек деп ойлойсузбу? Баланы лидер кылып тарбиялоо керекпи, же бала өзү лидер болуп төрөлөбү? Бул маселенин кандай ой-чуңкуру бар? Баланын лидер катары калыптанышында эненин ролу канчалык? Бүгүнкү берүүдө мына ушул суроолор жаатында ой калчайбыз.

Апалар жана чоң балдар. Балдар чоңойгон сайын, көйгөйлөр да чоңоёт. Кичинесинде тил алчаак болуп, апасынын айтканынан чыкпай, жетеги менен басып жүргөн бала, эр жетип, бой тарта баштаганда эле башкача болуп, каяшасы көбөйө баштайт? Эмне кылуу керек? Чоң балдар менен кантип ынак, жылуу мамиле таба билүүго болот? Келиңиздер, ойлорду ортого салалы.

Апалардын лексикону. Апалар балдары менен кандай суйлөшөт? А башка адамдар мененчи? Сылыктык эрежелерин балдарга карата да колдонсок кантээр эле? Же андай кылуу ашыкчабы? Келгиле, ойлорду ортого салалы.

Балдарын тарбиялоо менен алек болуп, көбүнчө үйдө отурган апалар өздөрүнө кам көрүп, сулуу, шайдоот болушу керекпи? Же чарчаган, ачууланган абалында жашай бериши керекпи? Албетте, жок! “Апалар мектеби” берүүсүнүн алкагында, ушундай энелер канткенде күнүмдүк жашоосун кызыктуу жана кубанычтуу кыла ала тургандыгы тууралуу ой бөлүшүүгө чакырам.

Балдарда да эки жүздүүлүк болобу? Балдар кантип алдасын? Бул акылга сыйгыс го? А бирок андай болушу да мүмкүн... Бирок кандайча? Келиңиз, чогуу байкап кѳрѳлү...

«Уулуга урмат, кичүүгѳ ызаат» деген асыл сѳздү балдарыбызга канчалык деңгээлде сиңирип жатабыз? Балдарыбыз улууларды урматтап-сыйлоону билишеби? «Сыйга сый, сыр аякка бал!» деген КЫРГЫЗ! Келиңиз, сыйлоо тууралуу сүйлѳшѳлү!

Уул кыздарыңыз келечекте ийгиликтүү, жетиштүү турмушта жашаган инсандардан болушун каалайсызбы? Анда аларды бала чагынан эмгекке үйрѳтүңүз! Бул катаалдык деп ойлоп жаткан жоксузбу? Анда келиңиз, ой бѳлүшѳлү!

Балдардын психикасы деген эмне? Дегеле, психика деген эмне? Балдарга моралдык колдоо кѳрсѳтүү үчүн, алардын психикалык ѳзгѳчѳлүктѳрүн билүү зарыл. Бул жолу дал ушул ѳңүттѳ маек курабыз. Ар дайым бирге бололу!

Балдар өзүн сыйлаган бала менен гана дос боло алышат. Бир туугандар арасында гармониялуу мамиле болсун десеңиз, балдарыңызга бирин-бири сыйлоону үйрөтүңүз.

Бир үй-булөдө, бир эле ата-эненин тарбиясын көрүп чоңойгон балдар, эмне үчүн талашып-тартышып, атаандашат? Алардын мамилесин жөнгө салуу үчүн, алгач ата-эне балдардын ар бири менен тыгыз байланыш түзүшү керек. Бирок кантип? Келиңиз, ойлорду ортого салалы.

Бир туугандар арасындагы атаандаштык. Эмне бир үй-бүлөдө туулуп-өсүп, бир ата-эненин тарбиясын көргөн балдар көп учурда атаандашып, тил табыша албайт? Ата-эненин кулагынын кужурун алган, чарчаткан даттануулардын себеби эмнеде? Бул маселеде балдарга кантип жардам берүүгө болот…

Балдар арасында жүргүзүлгөн сурамжылоонун натыйжасында басымдуулук кылган даттануулардын бири “ата энем мени укпайт” деген даттануу. Баарынан күлкүлүүсү ата-энелер да “балдар бизди укпайт” деп даттанышат. Чындыгында, кандай?..

Балдарыбыздын бирин үйгө калтыра албай кыйналсак, экинчисин уйдөн чыгара албай убарабыз… Эмне себептен? Жообу төмөндө…

Баланын уурулугуна ата-эне ар кандай мамиле кылат: же баланы тыйууга, анын адатын токтотууга аракет кылышат, же балага уурдаганга жардам беришет. Баланын мындай адатына карата болгон эн туура мамиле – бул балага чынчылдык, ак эмгек менен табуу жолун жана анын маанисин тушундуруп беруу.

Бүгүнкү күндө ата-энелердин баардыгы эле үй-бүлө күтүүгө, баланы тарбиялоого даяр эмес. Ал үчүн ата-энеде атайын билим болушу керек. Көптөргө билим жетишпегендиктен каталарды кетиришет. Алар кандай каталар?

Бактылуу үй-бүлөгө ээ болуу учун жубайлардын экөө тең керектүү адамдык сапаттарга ээ болуусу керек. Эгерде алардын бирөөсү эле керектүү сапаттарга ээ болбосо, анда үй-бүлө бактылуу боло албайт.

Кызганыч сезиминин жоктугу – жубайлардын мамилесине кайдыгерликтин киришинен кабар бериши да мүмкүн. Ошол эле учурда кызганыч сезиминин бар экендиги дайыма эле сүйүүнү билдире бербейт. “Кызганып жатат, демек сүйөт” деген түшүнүктөр көп учурда туура эмес. Чыныгы сүйүү – кызганыч аркылуу эмес, бирок жолдошуна ишенүү, аны адам катары кабыл алуу жана өзүнө тиешелуу адам катары кабыл алуу, көтөрмөлөө, кам көрүү менен коштолот.

Талаш-тартышты чечүүгө жөндөмсүздүк бүгүнкү күндө дүйнөдө талкаланган үй-бүлөлөр эмне үчүн өтө көп экендигинин олуттуу себеби болуп эсептелет. Талаш-тартышты туура чечүү негизинен инсан катары өсүүгө, атүгүл мамилелердин абдан жакын тыгыз болушуна өбөлгө түзөт. Башка бир да нерсе жакындыкты ар дайымкы талаш-тартышчалык жок кыла албайт, алар үй-бүлөлүк жашоодогу сүйүүнү жана арналууну жеп жок кылат.

Таанышыңыздын жашы өйдөлөп калды дейли. Акыркы убакта анын чарчаңкы болуп жүргөнүн көп көрө баштадыңыз. Кээде ал жөн эле, эч кандай себепсиз көңүлү чөгүп, ачууланып калат. Жакында эле ал сизге коркунуч сезимдери болуп жатканын бөлүштү. Сиз болсо: «Ага эмне болгон?» деп ойлоп жаткандырсыз. Жообу төмөндө…

Бүгүнкү күндө зордук-зомбулук чагылдырылган оюндар өтө көп. Албетте, бул нерсе ата-энелердин тынчын алат. Анын себеби, зомбулук күчөп жаткан коомдун өзүндө. Канткенде балдарыбызды коргой алабыз?

«Апалар мектеби» уктуруусунун коногу врач-акушер, жогорку даражадагы гинеколог, саламаттыкты сактоонун отличниги жана үй-бүлөлүк психолог Мадраимова Гульзина болду. Маекке кулак төшөңүздөр…

Балдарыбыз бой жетип, өзүнчө түтүн булату чечимин чыгаруу алдында турганда, ата-эненин таасири өтө чоң. Уул-кызыңызды жаңылыштык менен үй-бүлө куруп алуудан сактоо тууралуу «Апалар мектеби» уктуруусунда сөз кылдык.

Апалар мектеби уктуруусунда “Ак шоола” балдар хорунун скрипкада ойногон тобу мугалими менен бирге мейманда болуп, кызуу маек куруп берди.

“Агрессия” деген сөздү дайыма эле түшүнө бербейбиз жана ал өзүнүн чыныгы маанисинде колдонулбайт. Көп учурда, агрессор адам – бул кол салууга дайым даяр, ачуулуу адам деп тушунөбүз. Чындыгында, агрессия – бул сезим эмес. Агрессия – бул жүрүм-турум. Кененирээк төмөнкү уктурууда…

Бала ата-энеден эмнени укса, ошол болот… Перзенттерибизге карата оозубуздан кандай сөздөр чыгып жатат? Сөздөрүбүз менен аларга зордук-зомбулук көрсөткөн жокпузбу? «Апалар мектеби» уктуруусу менен бирге сөздөрүбүзгө саресеп салып көрөлү

6-7 жашында биздин балдарыбыз кризиске учурашат. Бул учурда ата-энеден эмне талап кылынат? Бул тууралуу толук маалымат алууну кааласаңыз, төмөнкү уктурууга кулак төшөңүз..

Баланын жашоосунда кездеше турган көйгөйлөрдүн бири — бул мугалим менен тил табыша албастык. Эмне үчүн мугалим менен баланын ортосунда келишпестик түзүлүп калышы мүмкүн? Себептери жана чыгуу жолдору төмөнкү уктурууда…

Балдарыбызга ылайыктуу мектеп тандайбыз.

Баланы жазалагандан кийин өкүнгөн апалар барбы? Кечээ мага апам мен кичине кезимде атамдын көйнөгүнө клей төгүп таштагандыгымды, ошондо ал мени көпкө тилдегенин айтып берди. Көрсө, урушуп алгандан кийин аябай өкүнгөн экен. “Бир буюм учун баламды аябай жаман уруштум” деген өкүнүч болуптур. Мен өзум деле кээде – кыйын күндөрү балама кыйкырып алам., кайра өкүнөм…Кечирим сурайм. Негизи эле баладан кечирим сураш керекпи?

Мектептен бизге ноталык стандан баштап, тригонометрия, эсеп-кысап, кыскасы келечектеги жашоого уйротушот. Мектепти бутуп, ар ким оз жолу менен кетет: бири инженер болот, бири дагы бироо болот. Бирок эн кызыгы – ата-эне болуу кесибине эч ким уйротпойт. Муну эч жерден уйроно албайсын. Профессияны алмаштырса болот, бирок ата-энелик кесипти эмес. Ата-эне болууга даярдануу канчалык чон роль, чон жоопкерчилик. Кээде кичинекей гана кенештен кулак тошоо менен эн чон катаны, эн чон кайгыны айланып отсо болот. Ошондуктан, кымбаттуу ата-энелер, ата-эне болууга уйронуу, даярдануу керек.

Нике жеткилең эмес эки адам тарабынан курулат эмеспи, ошондуктан түшүнбөстүктөр, чыр-чатактар менен жаралануулар сөзсүз болот, булардын натыйжасында бири-биринен кечирим суроо мүмкүнчүлүгү далай эле түзүлөт. Никедеги жашооңор өзүңөргө кубаныч тартуулагыдай болушун кааласаңар, иш жүзүндө «кечире билген жубай» болууну үйрөнүү өтө маанилүү!

Шыктандырууга үйрөнөбүз! Шыктандыруу биз түгөйүбүзгө качандыр бир бере алган эң сонун белектердин бири. Жубайлар бирин-бири шыктандыуу үчүн айткан сөздөрү алардын толук потенциалын ачууга жеткире турган эң зарыл нерсе. Эгерде биз өсүшүбүз үчүн өзүбүзгө керек болгон шыктандырууну баарыбыз алган болсок, көбүбүздүн таланттарыбыз ачылып, дүйнө жүзү эсеп жеткис эң сонун кыялдардын ишке ашырылышын көрмөк.